پیشگیری از رفتارهای پرخطر و آسیبهای اجتماعی در نوجوانان

* مقدمه :  

دوران نوجوانی  یکی از حساس ترین مراحل زندگی در رشد و تکامل جسمی ، روانی و اجتماعی فرد می باشد ، در جدال کسب استقلال و عدم وابستگی که از ویژگیهای نوجوانی است و در اثر تغییرات تکنولوژیک ، فرهنگی و اجتماعی سریع جوامع امروز ، برخی از نوجوانان ممکن است بسیاری از رفتارهای پر خطر را تجربه کنند که متاسفانه می تواند برای آنان عواقب ناگواری نظیر ابتلاء به ایدز ، اعتیاد و ...... را در بر داشته و از نظر روانی و اجتماعی سبب وارد شدن آسیبهای جبران ناپذیری به آنان گردد .

* تعریف :

رفتارهای پر خطر ، رفتارهای مخاطره آمیزی هستند که می توانند در حال  یا آینده سبب بروز مشکلات و بیماریهای جسمی و روانی و آسیبهای اجتماعی در افراد گردند نظیر :

1 - استعمال دخانیات ،                

2 - مصرف الکل ،

3 - سوء مصرف مواد مخدر و داروهای غیر مجاز ( داروهای نشاط آور ، آرام بخشها و داروهای نیرو زا ) ،

4 - اعمال خشونت و رفتارهائی که منتج به بروز آسیب و صدمه به خود و دیگران شوند ،

5 - رفتارهای جنسی پر خطر ( زود هنگام و حفاظت نشده ) ،

            

6 - خودکشی ،     

                    

7 - فرار از خانه یا مدرسه و غیره

        

* عوارض و عواقب رفتارهای پر خطر

1 - ابتلاء به بیماریهای جسمی نظیر :

ایدز ، هپاتیت ، سرطان ریه ، بیماریهای قلبی و عروقی نظیر سکته قلبی و پر فشاری خون و سکته های مغزی و غیره

          

2 -  ابتلاء به اختلالات روحی نظیر :

اضطراب ، افسردگی ، اختلالات خواب ، خودکشی و  غیره

           

3 -  از بین رفتن آبرو و منزلت  فرد و خانواده و بد نام شدن در بین افراد جامعه

4 -  از هم گسیخته شدن کانون خانواده و یا قطع ارتباط با خانواده و دوستان

5 -  بروز آسیبهای اجتماعی و افزایش میزان بروز انواع جرائم نظیر اعتیاد ، سرقت ، فحشاء ، خشونت ، قتل و یا افزایش موارد فرار از خانه یا مدرسه ، افت تحصیلی و ترک تحصیل

6 -  تحمیل بار اقتصادی به بودجه کشور ( افزایش هزینه های درمان و مراقبتهای پزشکی برای وزارت بهداشت و درمان ، افزایش هزینه برای نیروی انتظامی ، نیروی قضائی ، سازمان زندانها و غیره

* راههای کنترل و پیشگیری از رفتارهای پر خطر

* بعد فردی :

1 – تقویت ایمان و باور داشتن خدا و روز قیامت از طریق خواندن نماز ، خواندن قرآن و عمل به دستورات آن ، شرکت در مراسم و جلسات مذهبی ،  مطالعه کتب عرفانی و دینی ، عضویت در کارهای داوطلبانه و امور خیریه

2 -  هدفمند کردن زندگی شخصی و در نظر گرفتن اهداف کوتاه مدت و بلند مدت برای زندگی در زمینه هائی نظیر ادامه تحصیل ، شکوفا نمودن استعدادها و تلاش در راه رسیدن به این اهداف عالیه

      

3 – مطالعه کتب و متون  مفید و خودکاوی در جهت خودسازی و تزکیه نفس

4 – توجه و دقت در انتخاب دوستان و معاشرتهای شخصی

             

5 – توجه و دقت در نحوه گذراندن اوقات فراغت و شرکت در کلاسها و مسابقات ورزشی . هنری ، علمی

                  

6 –  استفاده صحیح ، اصولی و خردمندانه از فن آوریهای تکنولوژیک امروز نظیر اینترنت ، موبایل و غیره

7 -  توجه بیشتر به اصول اخلاقی ، ارزشها ، قوانین و هنجارهای مورد قبول جامعه و سعی در رعایت آنها 

* بعد خانوادگی :

1 –  تحکیم بنیان خانواده و برقراری روابط صحیح  خانوادگی به دور از خشونت و یا هرج و مرج به طوری که فرزندان در محیط خانه احساس امنیت و آرامش نموده و والدین خود را به عنوان بهترین دوست خود انتخاب کنند .

2 – پرهیز از طرد ، تحقیر ،  اعمال خشونت و تبعیض نسبت به فرزندان

3 – پرهیز والدین از انجام رفتارهای پر خطر زیرا محیط خانواده اولین نهاد تربیتی و الگو برداری برای فرزندان  می باشد .

4 -  پرهیز از زیر ذره بین قرار دادن و توجه افراطی و  سخت گیریهای بیش از حد در مورد فرزندان و یا بالعکس بی تفاوتی و آزاد گذاشتن بیش از حد آنان در این سنین حساس 

5 – احترام گذاشتن به نظر فرزندان و پرهیز از تحمیل عقیده خود به آنان و راهنمائی آنان به شیوه صحیح ، منطقی و اصولی

6 – کنترل و نظارت منطقی بر مواردی نظیر دوستان ، ساعات رفت و آمد و فعالیتهای درسی و اجتماعی فرزند

7 – توجه به رفع نیازهای عاطفی نوجوانان و محبت کردن به آنها

8 – آموزش مسائل دینی به فرزندان و تقویت باورهای اعتقادی آنان ( از طریق به کارگیری روشهای مناسب تربیت دینی )

9 – بهتر است والدین نیز با پیشرفتها و فن آوریهای روز ، خود را همگام کنند تا پاسخگوی نیازهای فکری فرزندان خود باشند

           

10 – ایجاد شرایط مناسب و کمک به برنامه ریزی جهت پر کردن مناسب اوقات فراغت فرزندان

* بعد آموزشگاهی

1 –  افزایش آگاهی اولیاء مدرسه از ویژگیهای دوران نوجوانی و نحوه برخورد مناسب با نوجوانان در این سنین حساس

2 – مناسب تر کردن محیط فیزیکی و امکانات آموزشی در مدارس زیرا هر چه امنیت ، آرامش و نشاط در  مدرسه بیشتر باشد رفتارهای پر خطر ( نظیر مدرسه گریزی و 000 ) و  بی نظمی در دانش آموزان کمتر مشاهده خواهد شد .

3 -  پرهیز از بدرفتاری ، خشونت ، تحقیر و تبعیض نسبت به دانش آموزان

4 – ارائه آموزش و برگزاری کلاسهای توجیهی در زمینه رفتارهای پر خطر و آسیبهای اجتماعی و عواقب آن ، آموزش مهارتهای زندگی ( مهارتهای مشکل گشائی ، تصمیم گیری ، کنترل خشم و 0000 ) با حضور افراد متخصص و تدریس این موارد توسط افراد کارآزموده و مجرب

5 -  تسهیل امر مشاوره در مدارس و اجرای جلسات  بحث گروهی با حضور دانش آموزان ،  مشاوران و افراد متخصص در زمینه تعلیم و تربیت

              

* بعد اجتماعی

1 -  فرهنگ سازی و ارائه الگوهای فرهنگی و رفتاری اصیل ایرانی جهت مقابله با تهاجم فرهنگی  از طریق رسانه های جمعی

2 –  مقابله با فقر ، بیکاری و تنگناهای اقتصادی و کاهش فاصله های طبقاتی در جامعه

3 – کنترل و نظارت شدید بر ورود ، پخش و توزیع مواد مخدر ، CD های غیر مجاز و 000 در بین نوجوانان و جوانان توسط نیروی انتظامی و بر خورد قاطع با عاملین تهیه و توزیع

4 –  ایجاد شادی و نشاط بیشتر در جامعه  ، به عبارتی فرصتهائی بایستی فراهم گردد تا نوجوانان بتوانند به نحو درست و صحیح ، هیجانات مثبت خود را تخلیه کنند نظیر برگزاری میهمانی ها ، جشن ها ( نظیر مولودی خوانی در اعیاد مذهبی )  ، ایجاد مکانهای تفریحی امن و مناسب

5 -  تشویق نوجوانان به امر ورزش و در اختیار قرار دادن امکانات بیشتر برای ورزش و پر کردن ساعات فراغت آنان

6 – ایجاد امکانات برای آن دسته از نوجوانانی که پر شور و اهل خطر هستند مثل میدانهای موتور سواری ، مسابقات اتومبیل رانی ( جهت هدایت صحیح ، قانونمند و  منطقی تر هیجانات آنان  )